آداب حجّ واقعی از لسان شرط چهارم کلمه ی توحید، حضرت امام علی بن الحسین علیهما السّلام
شِبلى به حج رفته بود و پس از انجام اعمال حج به حضور امام سیّد السّاجدین علیه السّلام مشرّف شد، امام علیه السّلام از وى پرسید:
اى شبلى حج گزاردى ؟
شبلى : آرى یا ابن رسول الله .
امام علیه السّلام : زمانى که به میقات فرود آمدى آیا نیّت کرده اى که جامه معصیت را از خود به در آوردى و جامه طاعت پوشیدى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : زمانى که از جامه خود برهنه شدى آیا نیّت کردى که از ریاء و نفاق برهنه شدى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : زمانى که غسل کردى آیا نیت کردى خویشتن را از بدى ها و گناه ها شستشو دادى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آیا خویشتن را پاکیزه کردى و احرام بستى و عقد وقت حج بستى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام : زمانى که خود را پاکیزه کردى و عقد بستى آیا نیّت کردى که آن چه را خداوند متعالى حرام کرده است ، بر خویشتن حرام کرده اى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام زمانى که عقد حج بستى آیا نیت کردى که هر عقدى براى غیر خداوند عزّوجلّ است گشودى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : خویشتن را پاکیزه نکردى و احرام نبستى و عقد حج نبستى .
امام علیه السلام فرمود: آیا داخل میقات شدى و تلبیه گفتى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام آن گاه که داخل میقات شدى آیا نیت کردى که به نیت زیارت داخل شدى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آن گاه که دو رکعت نمازگزاردى نیّت کردى که به خداوند متعال به بهترین اعمال و بزرگترین حسنات عباد که نماز است تقرب جستى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آن گاه که تلبیه گفتى آیا نیت کردى که براى خداوند به هر طاعتى گویا شدى و از معصیت او خود را بازداشتى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : در میقات داخل نشدى و نماز نخواندى و تلبیه نگفتى (تلبیه ::لبیک گفتن ).

سپس امام علیه السلام فرمود: آیا در حرم داخل شدى و کعبه را دیدى و نماز خواندى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام : آن گاه که داخل حرم شدى آیا نیت کردى که بر خود هرگونه عیب اهل امت اسلام را حرام کرده اى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آن گاه که به مکه رسیدى و کعبه را دیدى و دانستى که آن خانه خدا است آیا قصد خداوند سبحان کردى و از غیر او بریدى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : پس نه داخل مکه شدى و نه داخل حرم .
سپس امام علیه السلام فرمود: آیا طواف بیت را به جاى آوردى و ارکان را مس کردى و عمل سعى را انجام دادى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام : آن گاه سعى کردى آیا نیت کردى که از همه گریختى و به سوى خداوند فرار کردى و صدق این نیّتت را علاّم الغیوب شناخت ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : نه طواف بیت کردى و نه سعى به جا آوردى .
سپس امام علیه السلام فرمود: آیا در مقام ابراهیم علیه السلام وقوف کردى و در آن مقام دو رکعت نماز گزاردى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام در این هنگام صیحه اى برآورد که نزدیک بود از دنیا مفارقت کند سپس فرمود: آه آه کسى که به مقام قرب رسیده و با خدا مصافحه کرده کجا است . حق تعالى با آن عظمت و جلال مسکینى را به این مقام برساند آیا جایز است بر او که حرمت چنین پروردگار مهربان را ضایع کند؟ هرگز چنین نیست که کسى با خدا مصاحفه کند بعد از آن مخالفت او را جایز داند. پس از آن فرمود:
آن گاه که در مقام ابراهیم ایستادى آیا نیّت کردى که بر انجام هر طاعت ایستادى ، و پشت به هر معصیت کردى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آن گاه که در مقام ابراهیم دو رکعت نماز گزاردى آیا نیّت کردى که چون نماز ابراهیم علیه السلام نماز گزاردى ؟ و به نمازت بینى شیطان را به خاک مالیدى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : در مقام نایستادى و در آن نماز نخواندى .
پس از آن فرمود: آیا بالاى چاه زمزم برآمدى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام : آن گاه که بر بالاى چاه زمزم برآمدى آیا نیّت کردى که بر طاعت برآمدى و چشمت را از معصیت پوشاندى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آیا سعى میان صفا و مروه را به جاى آوردى و در میان آن دو مشى و تردّد داشتى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام : از سعى میان صفا و مروه آیا نیّت کردى که در میان خوف و رجایى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : پس نه سعى کردى و نه مشى و تردّد بین صفا و مروه .
پس از آن فرمود: آیا از مکه خارج شدى و به منى رفتى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام : به منى رفتى آیا نیت کردى که مردم را از زبان و دل و دست خود ایمن گردانیدى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : پس به منى نرفتى .
بعد از آن امام علیه السلام فرمود: آیا در موقف عرفه وقوف کردى ؟ و بر جبل الرحمة برآمدى ؟ و شناختى و خداوند متعالى را در جبل الرحمة و جمرات خواندى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام : در موقف عرفه آیا معرفت حق سبحانه و تعالى و اطلاع او را بر سرائر و قلب خود شناختى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : بر جبل الرحمة که بالا رفته اى آیا نیّت کرده اى که خداوند هر مؤ من و مؤ منه را رحمت مى کند؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آیا به مزدلفه (مشعر) رفتى ؟ و از آنجا سنگ ریزه ها از زمین برکندى ؟ و مشعر الحرام مرور کردى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام : آن گاه که در مزدلفه مشى مى کردى و از آن سنگ ریزه ها بر مى کندى آیا نیّت کردى که هر معصیت و جهل را از خود برکندى و هر علم و عمل را در خود نشاندى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : به مشعرالحرام مرور کردى آیا نیّت کردى که شعایر اهل تقوى و اهل خوف را شعار قلب خود قرار دادى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : در مزدلفه مشى نکردى ، و آن سنگ ریزه ها برنداشتى ، و به مشعرالحرام مرور نکردى .
پس از آن امام علیه السلام فرمود: در منى نماز گزاردى ؟ و رمى جمره کردى ؟ و حلق راءس (سر تراشیدن ) را انجام دادى ؟ و فدیه (قربانى ) خود را ذبح کردى ؟ و در مسجد خیف نماز خواندى ؟ و به مکه بازگشتى ؟ و طواف افاضه به جاى آوردى ؟
شبلى : آرى .
امام علیه السلام : آنگاه به منى رسیدى و رمى جمره ها کردى آیا نیّت کردى که به مطلب خود رسیدى و هرگونه حاجت تو برآورده شده است ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آن گاه که سر تراشیدى آیا نیّت کردى که از پلیدى ها پاک شدى و از هر گناه و بد عاقبتى که بنى آدم را است به درآمدى مثل آن روزى که از مادر متولد شدى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آن گاه که در مسجد خیف نماز خواندى آیا نیّت کردى که نترسى مگر از خداوند و امیدوار نباشى مگر به رحمت او؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آن گاه که قربانى خود را ذبح کردى آیا نیّت کردى که طمع را سر بریدى و به ابراهیم علیه السلام به ذبح فرزندش اقتدا کردى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام : آن گاه که به مکه بازگشت کردى و طواف افاضه به جاى آوردى آیا نیّت کردى که افاضه (کوچ کردن ) به رحمت خدا کردى و به طاعت او بازگشت کردى و به سوى او تقرّب جستى ؟
شبلى : نه .
امام علیه السلام فرمود: به منى نرسیدى ، و رمى جمره ها نکردى ، و حلق راءس انجام ندادى ، و قربانیت را ذبح نکردى ، و در مسجد خیف نماز نگزاردى ، و طواف افاضه به جاى نیاوردى ، و به سوى خداوند تقرّب نجستى ، چه این که تو حج نکردى .
پس شبلى از تفریط حجّش به ندبه و زارى افتاد و پیوسته آداب حج مى آموخت تا سال دیگر از روى معرفت و یقین حج بگزارد.

کتاب داستان های عارفانه از حضرت علاّمه حسن زاده ی آملی حفظه الله
برگرفته از پایگاه : پاسخگو