آن خدایی که بهترین بندگان خویش را برای راهنمایی بشر فرستاد و فرشتگان را واداشت که بر مقام والای انسان سجده کنند چگونه ممکن است راضی شود که بنده اش بی جهت سختی بکشد؟!
پس بی شکّ و تردید، بلاها و سختی هایی که انسان به آنها دچار می شود در صورتی که نتیجه ی عمل زشت خود شخص نباشد، برای به کمال رساندن انسان و از سر رحمت اوست. لذا او تنها کمال بنده ی خود را می خواهد و کاری را با او انجام می دهد که به نفع خود اوست. اگر ثروت و رفاه و سلامتی و ازدواج به نفع کمال حقیقی شخصی باشد، به او ثروت و رفاه و سلامتی می دهد و شرایط ازدواج او را فراهم می کند و اگر فقر و بیماری و مشقّت و مجرد بودن به نفع کمال حقیقی شخصی باشد، فقر و بیماری و مشقّت و تجرد را نصیب وی می کند.
همانگونه که اگر مادر مهربان غذای لذیذ را به نفع کودک خود بداند، او را غذای لذیذ می دهد و آنگاه که داروی تلخ را برای او مفید تشخیص می دهد، داروی تلخ را در کام کودک دلبند خویش می ریزد. آنگاه که پدر می بیند فرزندش با تشویق خوب درس می خواند، او را تشویق می کند و آنگاه که تشخیص دهد فرزندش با تنبیه دنبال تحصیل می رود، او را تنبیه می نماید؛ و این هر دو از سر مهربانی و عطوفت و خیر خواهی است.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِبَاداً فِی الْأَرْضِ مِنْ خَالِصِ عِبَادِهِ مَا یُنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ تُحْفَةً إِلَى الْأَرْضِ إِلَّا صَرَفَهَا عَنْهُمْ إِلَى غَیْرِهِمْ وَ لَا بَلِیَّةً إِلَّا صَرَفَهَا إِلَیْهِمْ، برای خدای عزّ و جلّ بندگانی در زمین هست از بندگان خالص که خدا تحفه ای از آسمان نمی فرستد مگر اینکه آن تحفه را از آن بندگان بر می گرداند به سوی دیگران؛ و بلایی نازل نمی شود مگر اینکه آن را متوجّه اینان می کند.» (الکافی، ج2، ص253 )
لذا شیفتگان محبّت پروردگار به عمق حوادث نظر کرده، از پشت زلف سیاه و آشفته ی بلایا، صورت زیبای یار را دیده می گویند: «اگر با من نبودش هیچ میلی، چرا ظرف مرا بشکست لیلی؟»
و جناب حافظ شیرین بیان چه خوش سروده است که:
به تیغم گر کُشد دستش نگیرم - به تیرم گر زند منّت پذیرم
کمان ابروی ما گو بزن تیر - که پیش دست و بازویت بمیرم».
*توجه به نکات زیر لازم و ضروری است:
- انسان به هنگام دعا کردن، با قلب و زبان، فقط باید خدا را بخواند و از خدا طلب برآورده شدن حاجت را داشته باشد. گاه انسان در دعا با زبان، خدا را می خواند، ولی در قلب چشم امید به خلق خدا دارد. این خود مانعی است بر سر راه استجابت دعا.
- در هنگام دعا باید «مضطر» بود. مضطر همچون کسی است که در دریا خود را در حال غرق شدن می بیند و برای خود پناهی جز خدا نمی یابد؛ در این صورت چگونه خدا را می خواند؟
- ما باید به هنگام دعا یقین داشته باشیم که حقتعالى قادر است- اگر این دعا و خواسته به مصلحت ما باشد و منافات با حکمت الهى و نظام آفرینش و ربوبیت نداشته باشد- حاجت ما را برآورده مىنماید و اگر مصلحت نباشد به بهترین شکلى آنچه که خیر و صلاح ما را در آن مىبیند عنایت مىفرماید و تشخیص اینکه دعای ما به چه علتی در حال حاضر اجابت نشده است، به عهده ی ما نیست. بلکه آن چیزى که بر عهده ما و کار و وظیفه ما است دعا نمودن و میل و نیت و قصد و یقین به اجابت آن است؛ مصلحتسنجى و محاسبه خیر و شر آن بر عهده ربالعالمین است. مهم این است که بدانیم دعا خود عبادت مستقلى است و تنها براى خواستن و برآوردن حوائج نیست. دعا گفتوگو با خدا و خواندن حقتعالى است که ممکن است در ضمن آن سؤال و تقاضا و درخواست نیز باشد و یا نباشد.
- ممکن است خداوند برای امتحان بنده، حاجت او را ندهد، یا به تاخیر اندازد. اگر در دل، باور کنیم که همه نقصها از ما است، مشکل حل می شود. حضرت یونس نبی (علیه السلام) گفت: «انی کنت من الظالمین» سپس دعایش مستجاب شد؛ «فاستجبنا له و نجیناه من الغم و کذلک ننجی المومنین»
- اگر به فرض، صلاح ما در برآورده شدن حاجتمان نباشد، خداوند جبران می کند. در روایت آمده که اگر اجابت دعا به صلاح بنده نباشد، گناهی از او برداشته می شود و یا اگر گناهی نداشته باشد، درجه ای بر درجات او افزوده می شود. براستی آیا این، خود اجابت دعا نیست!
پرسشگر گرامی!
داشتن دغدغه ی ازدواج در سنین جوانی، که برای دختران به وجود می¬آید، امری طبیعی است و ما نیز شرایط شما را درک می کنیم؛ اما تأخیر افتادن در امر ازدواج، مسأله¬ای است که در آن عوامل متعددی دخیل هستند که یکی از مهمترین آن عوامل برای دختران، نبود و یا کمبود خواستگار است.
بعضی از عوامل این مسأله، از حیطه اختیارات انسان خارجند و برخی دیگر، مربوط به خود فرد و خانواده او می شود که طبیعتاً در این موارد فرد می¬تواند با تغییر دادن آنها موانع را برطرف نماید. ما برخی از این عوامل را که از اهمیت بیشتری برخوردار هستند مطرح می کنیم.
1-گاهی اوقات موانعی بر سر راه آمدن خواستگاران وجود دارد که یکی از این موانع در برخی از موارد خانواده¬ دختر هستند. یعنی اگر خانواده دختر به یک ویژگی یا صفت ناپسند اجتماعی، ظاهری، اخلاقی و یا مذهبی در بین فامیل، آشنایان و همسایه¬ها شناخته شوند، در این صورت طبیعی است که دیگران تمایلی به ارتباط برقرار کردن با چنین خانواده¬ای نداشته باشند. این امر نیز باید مورد توجه خانوادهها قرار گرفته و در صورت لزوم تغییرات لازم را در نحوه برخورد و صفات اخلاقى و آداب اجتماعى خود ایجاد نمایند تا زمینه ازدواج دختران آنها فراهم گردد.
2- یکی دیگر از موانع آمدن خواستگاران وجود ویژگی های ظاهری، جسمانی و اخلاقی ناپسند در خود دختر می¬باشد. یک ویژگی اخلاقی زشت مثل حسود بودن، مغرور بودن، تندخویی یا ... سبب پا پس کشیدن خواستگاران و سطحی شدن روابط فرد با دیگران خواهد شد. رعایت نکردن آداب اجتماعی در گفتار و رفتار سبب بد جلوه کردن انسان در نظر دیگران می شود.
همچنین وضعیت ظاهری هر فرد نشانه و ملاکی است برای تشخیص دادن آنچه که در ذهن و قلب او می گذرد، بنابراین اگر خانمی با ظاهری شلخته، نامنظم و نامرتب در اجتماعات حاضر شود و یا اینکه شئونات دینی و عرفی را در پوشیدن لباس، آراستگی و آرایش رعایت نکند حتماً برداشت¬های نادرستی از او در فکر دیگران شکل خواهد گرفت که این مسأله خود مانع بزرگی بر سر راه ازدواج خواهد بود.
3- گاهی اوقات هم موانعی در این مسأله دخالت دارند که ما انسانها از درک و برطرف کردن آنها عاجز هستیم. مثل اینکه گاهی اوقات مصلحت انسان در کاری که آن را می خواهد و بر آن اصرار دارد نیست، اما او متوجه نیست.
قرآن کریم در این زمینه که انسان نمی تواند همیشه صلاح خود را درست تشخیص دهد و گاهی اوقات چیزی را می خواهد که به خیر و صلاح او نیست و گاهی اوقات چیزی را که خوب است نمی خواهد، می فرماید: «چه بسا شما چیزی را دوست ندارید ولی خیر شما در آن است و چه بسا شما چیزی را دوست دارید ولی آن چیز برای شما شر است؛ عسی ان تکرهوا شیئا و هو خیر لکم و عسی ان تحبوا شیئا و هو شر لکم» (سوره بقره آیه 216).
در هر حال انسان نسبت به آینده خود ناآگاه است و در این گونه موارد تنها و بهترین راه، توکل بر خداوند و متوسل شدن به امامان معصوم علیهم السلام و دعا کردن است. چه موانع متعدد و بزرگی که با دعا کردن و توسل از پیش روی انسان برداشته می¬شود تا مسیر زندگی صاف و هموار ¬گردد.
4- محل زندگی نامناسب نظیر محله بدنام و یا جرم¬خیز نیز یکی دیگر از عواملی است که باعث کم شدن شانس ازدواج یک دختر می¬تواند قلمداد گردد. شایسته است در چنین مواردی جهت تغییر در سرنوشت دختر هم که شده خانواده وی دست به هجرت زده و محل زندگی خود را تغییر دهند.
5- ضعف در روابط اجتماعی نظیر انزواجویی دختر نیز یکی از این عوامل هستند. در چنین مواردی پیشنهاد می¬گردد چنین دخترانی با حفظ عفت و رعایت ضوابط اخلاقی و شرعی در مجامع و محافل زنانه نظیر روضه¬های خانگی، مراسم¬ هیأت¬های مذهبی و ... حضور یابند تا زمینه آشنایی مادران نیازمند عروس و یا واسطه¬ها با چنین دختری مهیا گردد.
6- گاهی نیز دختر در محلی زندگی می¬کند که همتایی برای ازدواج با وی نیست؛ مثلاً دختر مورد نظر دارای تحصیلات عالیه در حد دکتراست و یا اینکه وضع مالی پدرش بسیار بالاست و... در چنین مواردی یکی از راهکارها، هجرت و نقل مکان کل خانواده به محله و یا شهر بزرگتر و یا میهمان شدن خود دختر(در صورت نبودن مانع و با رعایت ضوابط اخلاقی و شرعی) در منزل یکی از محارم در شهری بزرگتر است.
چند راهکارعملی برای حل مشکل:
1. درمجالس زنانه با ظاهری آراسته وزیبا حاضرشوید.
2. روابط اجتماعی خود را افزایش دهید و سعی کنید دراینگونه روابط با دیگران با گرمی و مهربانی برخورد کنید.
3. درگفت و گوهای خود به صورت غیرمستقیم علاقه و میل خود را برای ازدواج با فرد مومن و متدین ابراز دارید (حتما به صورت غیر مستقیم باشد).
4. مهارتهای زندگی خود را افزایش دهید. برای این کار می توانید در کلاسهای خیاطی گلدوزی و... شرکت کنید.
5. چنانچه در رفتار و کردار خود نقاط منفی مشاهده می کنید سعی کنید این نکات را برطرف کنید.
6. بادقت به بررسی موانع ازدواج خود بپردازید و از این موانع لیستی تهیه کنید؛ سپس با تمام وجود سعی در بر طرف کردن این موانع داشته باشید. چنانچه بر طرف کردن این موانع را از توان خود خارج می دانید از افراد آگاه و دلسوز کمک بگیرید.
7. از والدین خود بخواهید برای بر طرف شدن مشکل شما دعا کنند.
بیان راهکارهای معنوی حل مشکل:
1. متوسل شدن به امامان معصوم (علیهم السلام) به ویژه حضرت جوادالائمه (علیه السلام). چه موانع متعدد و بزرگی که با دعا کردن و توسل از پیش روی انسان برداشته می شود و مسیر زندگی انسان صاف و هموار می گردد. نقل است که حضرت آیه الله العظمی بهجت (رحمةالله علیه) دراین گونه موارد نماز جعفر طیار (که در مفاتیح الجنان آمده است) را سفارش می کردند.
2. از امیرالمؤمنین نقل شده که هر کس قصد ازدواج داشته باشد دو رکعت نماز گذارد؛ در هر رکعت پس از حمد سوره یاسین بخواند و پس از اتمام نماز حمد و ثناى پروردگار گذارد.
3. دو دعا را نیز زیاد بخوانید در قنوت نماز، بعد از هر نماز، در سجده یا هر وقت دیگر:
الف. «اللهم اغننی بحلالک عن حرامک و بطاعتک عن معصیتک؛ خدایا مرا بی نیاز کن با حلالت از حرامت و با فرمانبرداریت از نافرمانیت». برخی از بزرگان توصیه کرده اند این دعا 114 مرتبه در یک مکان مقدس مانند مسجد یا زیارتگاه خوانده شود.
ب. «ربِّ انّی لِما أنزلتَ الیّ مِن خیرٍ فقیرٌ؛ خدایا! بی تردید من به خیری که تو بر من فرو می فرستی نیازمند و محتاجم».(قصص، آیه 24) قرآن مجید می فرماید که وقتی موسی گرسنه و تنها و بی سرپناه این دعا را خواند به لطف خدای عالی حضرت شعیب دختر خود را به سوی او فرستاد و او را به دامادی برگزید.
4. برخی به حسب تجربه خواندن و مداومت بر تلاوت آیه 21 سوره روم را برای این منظور کارساز و مفید می دانند و آن آیه چنین است: وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (21) و از نشانههاى خداوند این است که همسرانى از جنس خود شما براى شما آفرید، تا در کنار آنها آرامش یابید، و در میانتان مودت و رحمت قرار داد، در این نشانههایى است براى گروهى که تفکر مىکنند.
5. دعای «معراج» و «نادعلی» برای گشایش همه گرفتاری ها مفید است.
6. امام صادق (علیه السلام) به ابوبصیر می فرمایند: هرگاه خواستی ازدواج کنی ابتدا دو رکعت نماز بجا بیاور سپس حمد و سپاس خداوند نما و بعد بگو «اللهم أنی اُرید أن أتزوّج، اللهم فاقدر لی مِن النساء اعفهن فرجا، و احفظهن لی فی نفسها و فی مالی، و اوسعهن رزقا و اعظمهن برکه، و اقدر لی منها ولدا طیبا تجعله خلفا صالحا فی حیاتی و بعد موتی»؛ خداوندا! من می خواهم ازدواج کنم، خداوندا! برای من پاکدامن ترین زنان را مقرر فرما و کسی که خویشتن دار از همه نسبت به خود و نگهداری کننده ترین فرد در مالم باشد، که به واسطه آن نفسم (حالم) و مالم محفوظ بماند، کسی که فراخ ترین روزی و بیشترین برکت را در زندگی داشته باشد، و از وی برای من فرزندی طیب در نظر بگیر که جانشینی شایسته در حیات و ممات من باشد.
7. دعاى زیر در اواخر جلد 103 بحارالانوار کتاب النکاح باب «الدعاء عند التزویج» از امیرالمومنین (علیه السلام) نقل گردیده است. این حدیث ضمن آنکه درخواست از خداست خود بیانگر عالى ترین معیارها در گزینش همسر نیز هست: هر که قصد ازدواج داشته باشد دو رکعت نماز گذارد در هر رکعت پس از حمد سوره یاسین بخواند پس از اتمام نماز حمد و ثناى پروردگار گذارد و این دعا را بخواند: «اللهم ارزقنى زوجه صالحه ولودا ودودا غیورا قنوعا ان احسنت شکرت و ان اسئت غفرت و ان ذکرت الله تعالى اعانت و ان نسیت ذکرت و ان خرجت من عندها حفظت و ان دخلت علیها سرت و ان امرتها اطاعتنى و ان اقسمت علیها ابرت قسمى و ان غضبت علیها ارضتنى یا ذالجلال والاکرام هب لى ذلک فانما اسالک ولا اجد الا ما قسمت لى»
مطمئن باشید اگر به خداوند متعال توکل کنید و تمام امور زندگى خود را به او واگذار کنید، خداوند به بهترین وجه و شکل به آن رسیدگى خواهد کرد زیرا او خیر و صلاح بندگانش را بهتر از آنها مىداند.
راه های کنترل شهوت:
«پناه بر خدا»
از خداى بخواهیم که از زمین خوردنها نگه مان دارد، زیرا« لَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَکى مِنْکُمْ؛ اگر فضل و رحمت الهى بر شما نبود، هرگز احدى از شما پاک نمىشد».1
بندهى شهوت ندارد خود خلاص * جز به فضل ایزد و انعام خاص
از او عاجزانه بخواهیم ما را بر خاک نگذارد و از افلاک بگذراند؛ مبادا که گرفتار ذلّت و زمینگیر شهوت و پاىبند بتها شویم. مبادا که دیر شود و از دستهاى خدا جدا شویم و در زیر پاى شیطان بمانیم، در آن صورت حقیر و خوار خواهیم شد، چرا که «لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ وَ مَنْ یَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّیْطانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ؛ از گامهاى شیطان پیروى نکنید! هر کس پیرو شیطان شود (گمراهش مىسازد، زیرا) او به فحشا و منکر فرمان مىدهد!».2
حضرت یوسف- علیه اسلام- که پیامبر خدا بود، در مقابله بر نفس و جاذبه های آن به خدا پناه برد «وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسی إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّی؛ من هرگز خودم را تبرئه نمىکنم، که نفس (سرکش) بسیار به بدیها امر مىکند مگر آنچه را پروردگارم رحم کن».3
اگر حال پیامبری چنین است، حال و روز ما مشخص است، که همواره باید از خدا استمداد نمود و به ریسمان او چنگ بزنیم تا بتوانیم از ظلمت نجات پیدا کرده و به نور راه یابیم «یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ؛ به خدا ایمان آورد، به دستگیره محکمى چنگ زده است، که گسستن براى آن نیست و خداوند، شنوا و داناست».4
عروة الوثقى است این ترک هوا * بر کشد این شاخ جان را بر سما
تا برد شاخ سخا اى خوب کیش * مر ترا بالا کشان تا اصل خویش
آری کسی که دست نیاز خود را به سوی خدا دراز کند، او صدای بنده ی خود را می شنود. در این صورت مگر او بنده اش را در طوفان شهوات رها می کند!!
«خویشتن داری»
راه نزدیک کنترل غریزه ی جنسی ازدواج است. اما برای کسانی که امکانات ازدواج ندارند و یا ازدواج نموده اند، برای هدایت و کنترل خود باید خویشتن داری کنند «وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذینَ لا یَجِدُونَ نِکاحاً حَتَّى یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ؛ و کسانى که امکانى براى ازدواج نمىیابند، باید پاکدامنى پیشه کنند تا خداوند از فضل خود آنان را بىنیاز گرداند».5
اگر خویشتن داری و پاکدامنی نباشد، حتی افرادی که ازدواج نموده اند در ورطه ی آلودگی قرار دارند. این مطلب را باید خاطر نشان کنیم که تحمل و خویشتن داری برای رفع نیازها در تمام مراحل زندگی لازم است. در جوانی به یک صورت و در سنین مختلف به صورت دیگر.
فرض کنید، شخصی یاد گرفته که نیازهای خود را سریع و به هر صورتی بر طرف کند، اکنون که دارای فرزند شده است، بچه ها از او طلب ماشین گران قیمت می کنند، به نظر شما اگر این مرد کارمند یک بانک باشد چه مقدار احتمال می دهید که برای رفع نیاز خود و بچه هایش برای تهیه ی اتومبیل رشوه و یا کارهای از این قبیل انجام دهد؟
آری باید بیاموزیم برای رفع نیازهای خود ظرفیت، خویشتن داری و صبر خود را افزایش دهیم. کسانی که خویشتن داری را در زندگی سرلوحه ی خویش قرار دهند خداوند راه حل هایی را در پیش پای آنها قرار خواهد داد «وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجا؛ و هر کس تقواى الهى پیشه کند، خداوند راه نجاتى براى او فراهم مىکند».6
«یاد خدا»
نام و یاد خدا سبب می گردد، فضای فکر و ذهن دارای رنگ الهی شود. در این صورت از کارهای پست و کوچک انسان دور می شود، زیرا نام و یاد کسی را در دل و جان دارد که بزرگ است و وقتی دل انسان یاد بزرگی را بجا می آورد نمی شود به کار کوچک مشغول شود «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ؛ نماز را برپا دار، که نماز (انسان را) از زشتیها و گناه بازمىدارد، و یاد خدا بزرگتر است»7
هر مقدار نماز خود را زیباتر بجا بیاورید شما را از کارهای زشت بیشتر دور می کند. امتحان کنید داروی بی بدیلی ست.
ذکر حق پاک است چون پاکى رسید * رخت بر بندد برون آید پلید
«راهبردهای عملی»:
1. افکار جنسی را که به ذهنتان خطور می‌کند بلافاصله با ذکر خدا و یاد آسیب‌های معنوی گناه از ذهن خود دور سازید.
2. اوقات فراغت خود را با مطالعه، ورزش، تفریح، زیارت، عبادت و سایر فعالیت‌های مثبت پر کنید.
3. از نگاه کردن به مواضع جنسی و برجستگی‌های بدن دیگران پرهیز نمایید.
4. ایمان مذهبی خود را تقویت کنید و توسل و دعا داشته باشید.
5. از مشاهده اعمال، رفتار و گفتار زوج های جوان خودداری کنید.
6. از معاشرت و سخن گفتن و نگاه کردن به جنس مخالف، حتی کودکان جذاب و خوش سیما خودداری ورزید.
7. خوردن غذاهای محرک و دارای کالری زیاد، مانند خرما، پیاز، فلفل و غیره را به حداقل برسانید.
گامها و...
