می‌توان گفت که دست‌کم[1] دو نظام اساسی بر وجود انسان حاکم است به‌طوری که این دو، اساس و زیربنای شخصیت انسان را در گذر زمان می‌سازند. به سخن دیگر، مجموعه‌ی این دو نظام یکپارچه، جامع و پویا محرّک شخصیت انسان هستند. بنابراین، هرچه این نظام قوی‌تر، منسجم‌تر و رشدیافته‌تر باشد، انسان بهتر، سریع‌تر و آسان‌تر می‌تواند به سوی خدا اوج گرفته[2] و راه‌های نیل به سلامت و آرامش را طی کند[3] و در نهایت در دارالسلام الهی استقرار یابد.[4] حرکت رو به جلو این نظام یکپارچه در عمل همان ارتباط‌های چند گانه است.

یکی از آثار مهم چنین ارتباطی رسیدن به حالت اطمینان، آرامش، نشاط و امیدواری است.

سازنده‌ترین، مهم‌ترین و م?ثرترین ارتباط، ارتباط با خداوند است؛ چراکه او اصل و منبع سلامت و امنیت است،[5] و ابتدا و انتهای سلامت نیز اوست.[6]

بهترین راههای کسب آرامش از نگاه قرآن

1- ایمان

ایمان عبارت است از باور وتصدیق قلب به خدا ورسولش،آنچنان باور وتصدیقی که هیچگونه شک و تردیدی بر آن وارد نشود. تصدیق مطمئن وثابت ویقینی که دچار لرزش وپریشانی نشود وخیالات ووسوسه ها در ان تأثیر نگذارد وقلب واحساس در رابطه با آن گرفتار تردید نباشد.

در قرآن در سوره مبارکه فتح می خوانیم: «او کسی است که آرامش را در دلهای م?منان نازل کرد تا ایمانی به ایمان شان بیافزایند... ». اولین برداشتی که صورت می گیرد این است که بدون ایمان، آرامش روحی وروانی وجود ندارد.

2ـ ذکر

قرآن یکی از عوامل آرامش را ""ذکر""(یاد خدا)معرفی کرده است. چنانچه می فرماید:

"الّذین آمنوا وتطمئنّ قلوبهم بذکر الله الا بذکر الله تطمئنّ القلوب " "آنها (کسانی که به خدا برمی گردند)کسانی هستند که ایمان آورده اند، ودلهایشان به یاد خدا مطمئن (وآرام) است،آگاه باشید،تنها با یاد خدا دلها آرامش می یابد".
وقتی انسان گمان داشته باشد که در آینده نعمتی نصیب او خواهد شدکه از آن لذّت می برد و بهره مند می شود، از این اندیشه، احساس خوب وحالت مطلوب وشیرینی به وی دست می دهد که ما آن را «رجاء» می نامیم

3ـ توکّل

توکّل از ریشة (وکل) می باشد. و به معنی وکیل گرفتن و واگذاری کارها به وکیل می باشد.

در مجمع البحرین آمده است که: التوکّل علی الله: انقطاع العبد فی جمیع ما یأمله من المخلوقین

یعنی: "بنده برای رسیدن به آرزوهایش از همة مردم قطع امید کند وتنها به خداوند امید داشته باشد وحوائجش را تنها از او بخواهد" واین است معنای توکل بر خدا.
تقوا

4ـ تقوا

مورد تقوا هم آیات فراوانی در قرآن آمده است یکی از آیاتی که به موضوع ما مربوط می شود ومی توان این برداشت را از آن داشت که تقوی از عوامل آرامش است،آیه شریفة:

(الا انّ اولیاء الله لاخوف علیهم ولا هم یحزنون الّذین آمنوا وکانوا یتّقون لهم البشری فی الحیوه الدنیا والآخره....)

"آگاه با شید (دوستان و) اولیای خدا نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند همانا که ایمان آوردند و(از مخالفت فرمان خدا)پرهیز می کردند در زندگی دنیا و آخرت، شاد(ومسرور)ند.

5- توبه

توبه و باز گشت از گناه وحرکت به سوی خدا، تنها راه نجات گناهکاران، وسیله تقرّب ودوستی با خدا، تبدیل کننده سیئات به حسنات ومایةامید نا امیدان ونخستین مقام عارفان واوّلین منزل سالکان کوی دوست است. توبه با همةخواصی که داردیک خاصیت ویژه وممتاز، برای توبه کننده دارد، وآن ایجاد آرامش واطمینان روحی وروانی است. چرا که کسی که خود را گنه کار می داند در یک بحران روحی به سر می بردکه با توبه این بحران روحی تبدیل به آرامش وسکون خاطر فرد می شود.

6ـ انس با قرآن

قرآن که خود یک نسخة شفا بخش برای همة دردها می باشد، خود را به عنوان یک عامل جهت تسکین قلبها ومحکم کردن دل وآرام بخش معرفی می کند. وهر کس با این نسخة الهی انس بیشتری داشته باشد وبر خواندن آن مداومت داشته باشد احساس اطمینان وآرامش بیشتری بر وجودش حاکم می شود.

قرآن خطاب به پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید: "وقال الّذین کفروا لو لا نزّل علیه القرآن جمله واحده کذلک لنثبت به ف?ادک ورتّلناه ترتیلا "

(وکافران گفتند: چرا قرآن یک جا بر او نازل نمی شود ؟! این به خاطر آن است که قلب تو را به وسیله آن محکم داریم و(از این رو)آن را به تدریج بر تو خواندیم.)
توبه وباز گشت از گناه وحرکت به سوی خدا، تنها راه نجات گناهکاران، وسیله تقرّب ودوستی با خدا، تبدیل کننده سیئات به حسنات ومایةامید نا امیدان ونخستین مقام عارفان واوّلین منزل سالکان کوی دوست است. توبه با همةخواصی که داردیک خاصیت ویژه وممتاز، برای توبه کننده دارد، وآن ایجاد آرامش واطمینان روحی وروانی است

7- امید

وقتی انسان گمان داشته باشد که در آینده نعمتی نصیب او خواهد شدکه از آن لذّت می برد و بهره مند می شود، از این اندیشه، احساس خوب وحالت مطلوب وشیرینی به وی دست می دهد که ما آن را «رجاء» می نامیم.

در قرآن کریم آیات زیادی راجع به امید وجود داردواین حقیقت با تعابیری مثل رجاء ویأس وقنوط آورده شده است.

به عنوان نمونه در سوره مبارکه یوسف آمده است که:

"یا بنی اذهبوا فتحسسوا من یوسف واخیه ولاتایئسوا من روح الله انّه لا ییئس من روح الله الاّ القوم الکافرین "

(پسرانم! بروید واز یوسف وبرادرش جستجو کنید واز رحمت خدا مأیوس نشوید که تنها گروه کافران از رحمت خدا مأیوس می شوند.)

در قرآن کریم موارد بسیار دیگری برای کسب آرامش ذکر شده است از جمله: صبر، استعاذه، دعا کردن، عبادت ، عفت و پاکدامنی، محبت و دستگیری از مردم، و ... که به دلیل رعایت اختصار به همین مختصر اکتفا می کنیم و جویندگان آرامش و راحتی روان را به کتاب سراسر نور و شفای خداوند ارجاع می دهیم . (و من الله التوفیق)

پی نوشت ها:

[1] بُعد انگیزشی را نیز می‌توان به آن اضافه کرد که فعلاً از محل بحث خارج است.

[2] «إِلَیهِ یصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالحُ یرْفَعُهُ» (فاطر، 10).

[3] «یهْدِی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلَمِ» (مائده، 16).

[4] «لَهُمْ دَارُ السَّلَامِ عِنْدَ رَبِّهِمْ» (انعام، 127).

[5] «هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُ?ْمِنُ الْمُهَیمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ» (حشر، 23).

[6] «اللهم انت السلام و منک السلام و بک السلام و الیک یعود السلام» (قمی، مفاتیح الجنان، تعقیبات مشترکه).