دوست عزیز؛ راه اصلی رسیدن به لذت عبادت، خودسازی و ترک لذت های نفسانی و مبارزه با خواهش های افراطی و کسب معرفت خداوند و عشق به او و حضور قلب است.
زیرا لذت بردن از نماز مستقیما معلول حضور قلب و معرفت خداوند و عشق به او است, ولی کسی در معرفت و عبادت موفق است که با نفس خود مبارزه و جهاد اکبر داشته باشد.
بنابراین اگر از نماز لذت نمی بریم یکی به خاطر این است که در بخش تخلیه نفس و نفی موانع خوب عمل نکرده ایم و لذت و هواهای نفسانی و گناه در قلب ما مانعیت ایجاد کرده است و دیگری هم به خاطر این است که در بخش اثباتی خودسازی در معرفت خداوند و عشق به او و حضور قلب نکوشیده ایم.
ما دو نوع لذت داریم. لذت های دنیوی و مادی، لذت های معنوی. این دو نوع لذت در مقابل هم قرار دارند. اگر کسی بخواهد از معنویت لذت ببرد، باید از دنیا دور و از لذت های مادی فاصله بگیرد، وقتی ما با گرایش افراطی به دنیا و لذت های آن از خدا دور می شویم، نتیجه طبیعی آن این است که دیگر از انس با خدا و قرب به او لذت نمی بریم.
گرایش افراطی به دنیا و لذت طلبی افراطی و در نتیجه آن گناه, بزرگترین مانع و حجاب انسان در کسب لذت های معنوی خواهد بود.
اوج لذت های معنوی بستگی به اوج عبادت و عشق انسان به خداوند دارد. عرفا و اولیای خدا چون در اوج بندگی و عبادت و ریاضت نفس بودند، بیشترین لذت را از خدای متعال می بردند، آنچنان که حاضر نبودند حتی یک لحظه از این حالات خود را با تمام دنیا عوض کنند.
بنابراین یکی از مهمترین و مؤثرترین عواملی که باعث میشود لذت مناجات از انسان گرفته شود گناه است . همان گونه که انجام هر کاری مستلزم فراهم کردن مقدمات آن کار است , امور عبادی نیز همچون نماز یک سری مقدماتی دارد که اساسی ترین مقدمه , ترک معاصی در عقیده و عمل است . علامه جوادی آملی ( حفظه الله تعالی ) می فرمایند : «کسی که جز حلال نمی خورد و جز به حلال نمی اندیشد , حتما ً از عبادت لذت می برد . چنان که انسان گرفتار سرما خوردگی و گرفتگی بینی، از بوی خوش لذت نمی برد و ... انسان گنهکار نیز از عبادت لذت نمی برد . فطرت شفاف و شکوفا شده , از عبادت لذت می برد .
کسی که در خارج از عبادت , محوریت همه امورش خدای رحمان باشد مسلما ً در حین انجام عبادت , بهترین حال را دارد . به هر میزان که انسان از معاصی اجتناب کند , مسلما ً بهتر می تواند عظمت خالق و معبود خویش را درک کرده و از هم صحبتی با او لذت ببرد . اگر انسان اهل مراقبه باشد احوال قبل و بعد از عبادت را مراقبت و مواظبت نماید , به طور قطع از عبادت حظ و بهره خواهد برد .
اگر بخواهیم کامل شویم، چاره ای جز تهذیب روح نیست و تهذیب روح راه ندادن بیگانه به حریم دل است وقتی هر گونه ، سخنی را می گوییم، به هر جایی نگاه کرده ، به هر چیزی گوش فرا می دهیم، هر غذایی را خورده و .... بدانیم که بیگانه را در دل خود جای داده ایم» (تفسیر موضوعی قرآن کریم،ج 10 ، ص59)
زمانی که دل , جایگاه بیگانه شد دیگر خدا را در آن کاری نیست، بنابراین انسان از انجام عبادت لذت نمی برد . هر چند که به فرموده ی امام ( رضوان الله تعالی علیه ) : در همین ها که به طور ضعیف دعا می خوانند و ذکر خدا می گویند، به اندازه ی همان مقدار تأثیری که (در آنهاست) طوطی وار هم هست، لکن درشان تأثیر کرده، بهتر از آنهایند که تارک هستند .
مشغولیات ذهنی مختلف، که انسان درروزمره با آنها درگیر است می تواند یکی ازموانع ارتباط صحیح با معبود باشد ؛ همان طور که قبلا ً نیز اشاره شد , اگر انسان همه ی مشغولیات و امورش درراستای عبودیت و بر محور خدا باشد از عبادات لذت خواهد برد.
برخی عواملی که می‏تواند عبادت را برای انسان لذت بخش کند چند چیز است:
الف) قبل از عبادت انسان خود را مستعد و مهیا سازد؛ یعنی، قدری به خود تلقین کند من در صدد نیایش و نماز هستم و سعی کند افکار متفرق را از ذهنش دور کند.
ب) حتی الامکان در بهترین وقت عبادت کند؛ مثلاً، با کسالت - خستگی و خواب آلودگی - وارد نماز نشود. لاتقربوا الصلوة و انتم کسالی.
ج) در محیط پر سر و صدا و آشوب به مناجات نایستد، بلکه محیط آرام و با فراغتی را انتخاب کند.
د) در حین عبادت مصمّم بر مراقبت باشد و اگر احیاناً افکار دیگری به او هجوم آورد، همین که متوجه شد، سعی کند خود را از دام آن افکار برهاند.
خلاصه کلام اینکه؛
دوست خوبم ؛ اگر بخواهیم از عبادات و به ویژه نماز لذت ببریم باید مراقبه جدی داشته باشیم و مواظب گفته ها ، شنیده ها و دیده هایمان باشیم و قبل از انجام هر کاری قدری مکث کرده، فکر کنیم که عملکردمان مورد رضای حق تعالی هست یا خیر؟ لذا مهمترین گام ترک گناه است. از طرف دیگر باید بینش توحیدی خویش را قوی کرده و در جهت کسب معرفت نسبت به حق تعالی تلاش کنیم. وقتی انسان معرفت پیدا کرد، محبتش نسبت به خالق یگانه افزایش می یابد و در نتیجه از معاشقه با محبوب و حرف زدن بااو (نماز) لذت می برد.
پرسشگر عزیز؛ این توفیق بزرگی است که نمازهایتان را اول وقت می خوانید و بسیار خوب است. به همین شکل ادامه بدهید. گاهی اوقات شیطان انسان را وسوسه می کند«تو که از نمازت لذت نمی بری، پس اهمیت به زمان ادای آن، برایت سودی ندارد». نباید وسوسه های او را پاسخ داد. از یکی از بزرگان ما نقل شده: «هرکس نمازهایش را اول وقت بخواند و به مدارج عالیه نرسد مرا لعن کند» لذا نماز اول وقت بسیار توصیه شده است.