مسلم بدانید که هیچ چیزی جلوی ارجحیت نماز را نمی گیرد حتی خدمت به خلق!

نماز اول وقت در نصوص دینی، مورد تأکید بسیار قرار گرفته و فضایل فراوانی برای آن نقل شده است. از نظر تأثیرات روحی، روانی و اجتماعی می توان امور زیررا نام برد:

الف. عادت دادن شخص به نظم،

ب. وجود نشاط و آمادگی و حضور قلب بیشتر جهت انس و ارتباط با خدا و تقویت کمالات نفسانی،

ج. زمینه سازی جهت برگزاری جماعت های بزرگ و انس و الفت و اتحاد بیشتر مسلمانان.

-توضیح آنکه: وقتی جامعه اسلامی مقید به خواندن نماز در اول وقت باشند، در هر منطقه غالب مردم هم زمان به نماز می ایستند. این مسئله آمادگی آنان را برای جماعت و ایجاد صفوف گسترده و پر جمعیت بیشتر می کند. در حالی که نماز در غیر اول وقت، در بین زمان های مختلف پراکنده می شود و از اجتماع و شکوه عبادی و انس و الفت مؤمنان در مراکز دینی می کاهد.

- نماز گفت وگو و دیدار با معبود است، انسان های وارسته که جز حضرت حق، دوست و ولی نعمتی برای خود نمی شناسند، مشتاقانه در انتظارند تا در اولین فرصت، جسم و روح خسته از دنیای مادیت خود را جانی درباره بخشند. از این رو حتی قبل از رسیدن وقت نماز، با انجام مقدمات واجب و مستحب و با نظافت و معطّر نمودن بدن و لباس، خود را برای حضور در پیشگاه معشوق آماده می کنند.

- گرچه برای هر یک از نمازهای یومیه، وقت موسّع و طولانی در نظر گرفته شده است؛ اما همان گونه که موذن بر آن دعوت می کند، تأکید بر این است که در نخستین فرصت، با شتاب و عجله همگی به سوی نماز حرکت کنند و در اول وقت آن را اقامه نمایند و هیچ کار و مشغله ای را بهانه برای تأخیر نماز قرار ندهند.

- رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند که: نباشد نمازی که وقت آن برسد؛ مگر آنکه ملکی در برابر مردم (یعنی هرگاه وقت یکی از نمازهای پنجگانه، که عبارت از صبح و پیشین و پسین و شام و خفتن است داخل شود ملکی از ملائک آسمان در برابر مردمی که به دایره تکلیف در آمده اند ندا کند) ندا کند: که ای مؤمنان! برخیزید به جانب آتش هایی که به واسطه ارتکاب معاصی و مبادرت به امور ناشایست، بر پشته ای که خود برافروخته اید. پس فرونشانید آنها را به گزاردن نمازی که پروردگار شما بر شما فرض کرده است».1

- سالار شهیدان، ثابت کرد که در میدان ـ جنگ آن هم در بدترین شرایط ـ می توان نماز را در «اول وقت» به جا آورد. آن حضرت حتی جهاد و قتال با دشمنان را مانع نماز اول وقت نمی بیند. او نمی گوید، وقت بسیار است، بگذارید اول تکلیف جنگ را معلوم کنیم. آن حضرت نمی گوید: هم اکنون وقت کار و جهاد است؛ بلکه می فرمایند: ندای اذان سر دهید تا نماز گزاریم؛ زیرا او برای «نماز» جهاد می کند. کاری که پدرش امیرالمؤمنین (علیه السلام) در جنگ صفین کرد؛ همان کسی که فرمود: «صَلِّ الصَّلاة لوقْتِ ها المُوقَّت لَها، و لا تُعجِّل وَقتَ ها لِفراغ، و لا تُؤخَّرها عن وَقتِ ها لِاشْتِغالٍ»2؛

- «نماز را در وقت معین آن بخوان، و به خاطر اینکه بی کاری، پیش از وقت آن را به جا نیاور، و به بهانه کار داشتن، آن را به تأخیر مینداز.» - و نیز آن بزرگوار «نماز اول وقت» را یکی از موارد امتحان شیعیان محسوب نموده، می فرماید:«شیعیان ما را به دو خصلت امتحان کنید، اگر این دو را داشتند شیعه هستند: اهمیت به نماز در اول وقت، و دستگیری برادران دینی خود با مال. اگر این دو در آنان نبود، از ما دورند و دورند و دورند».3

- امام باقر (علیه السلام) می فرمود: «بدان که اول وقت همیشه بهتر است؛ پس تا جایی که می توانی به کار خیر بشتاب. محبوب ترین کارها نزد خدای عزّوجلّ کاری است که بنده به آن مداومت ورزد؛ گرچه اندک باشد».4

- حضرت رضا (علیه السلام) برای استقبال از برخی علویان بیرون رفت. در این هنگام وقت نماز رسید؛ حضرت راه خود را به طرف کوشکی که در آن نزدیکی بود، کج کرد و زیر صخره ای فرود آمد و فرمود: اذان بگو. عرض کردم: آیا منتظر نمی مانیم تا یارانمان هم به ما ملحق شوند؟ حضرت فرمود: خدا تو را بیامرزد، هرگز نمازت را بدون علت از اول وقت به تأخیر مینداز. همیشه رعایت اول وقت را بکن؛ پس، من اذان گفتم و نماز خواندیم.5

- امام رضا (علیه السلام) در حالی که با یکی از پیروان ادیان گذشته، مشغول مباحثه مهمی بودند و بحث به جای حساس و تعیین کننده رسیده بود ـ علیرغم اصرار مخاطب به ادامه گفت وگو و اظهار آمادگی برای پذیرش مکتب اسلام ـ چون جلسه با وقت نماز مقارن گردید، حضرت فوراً گفت وگو را ختم کرده و به سوی نماز شتافت.6

- امام خمینی در پاریس در حالی که حدود سیصد نفر خبرنگار برای مصاحبه با ایشان در ارتباط با مسئله فرار شاه از ایران، در منزلشان اجتماع کرده بودند؛ بعد از آنکه حداکثر دو سه سوال مطرح شده بود و هر چه اصرار شد که مقداری برنامه را ادامه دهند، با عصبانیت فرمودند: به هیچ وجه نمی شود و رفتند.7

- شهید ثانی می فرماید: هنگامی که وقت نماز داخل می شود، بدان که این میقاتی است که خدای تعالی برای تو قرار داده تا به خدمتش برخاسته، و برای خواهش از محضر او و رستگاری با اطاعتش آمادگی پیدا کنی. پس شایسته است هنگام رسیدن وقت نماز، شادی بر قلبت غلبه کند و بهجت در چهره ات هویدا گردد؛ زیرا همین وقت است که سبب نزدیکی تو به خدا و وسیله رستگاری است می باشد.

- بنابراین همانطور که برای ورود سلطانی خود را آماده می کنی، با طهارت و نظافت و پوشیدن لباس های شایسته مناجات، خود را برای رسیدنش آماده کن و با این وقت شریف با وقار و سکینه و خوف و رجا، برخورد کن و عظمت حضرت خالق و نقصان و ناچیزی خود را به یاد داشته باش.8

پس در درجه اول باید به نماز اهمیت بدهید و آن را بر هر کاری دیگری مقدم بدارید و سعی کنید همیشه قبل از وقت، خود را برای نماز مهیا کنید و حتی الامکان در نماز جماعت شرکت نمایید. بدیهی است در ابتدا نفس راحت طلب با وسوسه ای شیطانی، انسان را از این کار منصرف می کند، ولی با توکل به خدا و اراده قوی، می توانید بر هوای نفس و وسوسه های شیطان غلبه نمایید. در بعضی از روایات آمده است که نماز در اول وقت رضایت و خشنودی خداوند را به همراه دارد و در غیر اول وقت، موجب بخشش و غفران خداست و کسی که بدون هیچ عذری و از روی سهل انگاری نماز را به آخر وقت موکول کند، حق نماز را تضییع کرده است.

پی نوشت ها:

1. اربعین شیخ بهایی، ص 702.

2. نهج البلاغه، نامه 27.

3. جامع آیات و احادیثد نماز، ج 1، ص 346.

4. کافی، ج 3، ص 274.

5. بحارالانوار، ج 83، ص 21، ح 28.

6. عیون اخبار الرضا(ع)، ج 2.

7. سیمای فرزانگان، ص 159.

8. الاخلاق، ص 65.