خداوند متعال به لطف و رحمت و عنایت ویژه ای که به بندگانش و به ویژه مؤمنان دارند، زمان ها و مکان ها و اسبابی برای آنها قرار داده است تا با ارتباط با آنها بتوانند از آنها استمداد جسته، در جهت حفظ و تقویت ایمان خود و قرب به پروردگار و نیز جبران خطاها و گناهان گذشته و پاک کردن آنها و آمادگی پیدا کردن برای دریافت فیض الهی، تلاش و کوشش کنند. بهترین فرصت برای نیل به این اهداف والا، ماه مبارک رمضان است که ماه مهمانی پروردگار و نزول رحمت بی کران او است. در این ماه عزیز خداوند قدرت شیطان را محدود کرده و زمینه و فضای ایجاد وسوسه و اغوای او را تنگ و محدود نموده است و روح و روان و درون انسان ها را برای عبادت حق و بندگی خداوند و عمل به دستورات او آماده و مهیا ساخته، ولی معنای این سخن، از بین رفتن قدرت اختیار و انتخاب و تعطیل شدن میدان فعالیت شیطان و بسته شدن در تکالیف و امتحان و آزمایش الهی نمی باشد. چون اولاً: هدف خداوند از آفرینش انسان رساندن او به کمال است و ثانیاً: تبلور کمال انسان در معرفت خداوند است و معرفت در گرو عبادت خدا است؛ زیرا با معرفت و عبادت کمال انسان تحقق می یابد و ثالثاً: تنها عبادت آگاهانه و از روی اختیار انسان را به کمال می رساند و رابعاً: خداوند انسان را موجودی مختار آفریده و انتخاب سعادت و شقاوت را در اختیار او قرار داده است «إِنّا هَدَیْناهُ السَّبیلَ إِمّا شاکِرًا وَ إِمّا کَفُورًا»؛ «ما راه را به انسان نشان دادیم، حال یا سپاسگذار است و یا ناسپاس». انسان(76)، آیه 3.
خامساً: امتحان یکی از اهداف واسطه ای خلقت انسان است؛ زیرا امتحان تبلور اختیار انسان است و جای تعجب ندارد که در آیات فراوانی از قرآن کریم این مسأله مطرح شده است: «إِنّا خَلَقْنَا اْلإِنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشاجٍ نَبْتَلیهِ»؛ «ما انسان را از نطفه ای آمیخته آفریدیم تا او را بیازماییم و سادساً: برقراری یک امتحان عادلانه تنها با وجود شرایط و امکانات، برای گزینش هر یک از دو طرف خیر و شر امکان پذیر است. بنابراین هر چند مسأله آزادی انتخاب گناه یا اطاعت در همه زمان ها حتی در ماه رمضان مطرح است و دست انسان در انتخاب باز است ولی در ماه رمضان زمینه اطاعت و بستر بندگی و عمل به دستورات الهی فراهم تر و بستر وسوسه و شیطنت و فریب شیطان کمتر و تنگ تر است و در غل و زنجیر بودن دست و پای شیطان در خطبة شعبانیه پیامبر گرامی اسلام(ص) به همین معنا اشاره دارد، به همین دلیل در ادامه این خطبه پیامبر(ص) می فرماید: کاری نکنید که شیطان از زنجیر آزاد شود و یا درب بهشت به روی شما بسته و درب جهنم به رویتان باز شود.
رجوع کنید به معارف قرآن، انسان شناسی، استاد مصباح یزدی.
برای رسیدن به پاسخ این پرسش کافی است که درروایت نقل شده دقت وتامل بیشتری بعمل آید زیرا در خود روایت به این سوال ومشابه آن پاسخ داده شده است.
در این روایت آمده که درهای بهشت باز است ولی داخل شدن آن شرائطی دارد نفرموده که همه را در اینماه وارد بهشت می کنند.
قسمتی از روایت پیامبر(ص) این چنین است«ایها الناس ان ابواب الجنان فی هذا الشهر مفتحه,فاسئلوا ربکم ان لا یغلقها عنکم,وابواب النیران مغلقه فاسئلواربکم ان لا یفتحها علیکم,والشیاطین مغلوله فاسئلوا ربکم ان لا یسلطها علیکم»ای مردم درهای بهشت در این ماه باز است از خدا بخواهید که آنرا بر شما نبنددودر های جهنم بسته است از خدا بخواهید که برشما باز نشود(باز نکند)وشیطانها در غل وزنجیرنداز خدا مسئلت کنید که برشما مسلط نکند.
ماه مبارک رمضان ماه رحمت وبرکت ومغفرت است ودرهای بهشت باز است ولی برای کسانی که با اعمال خود مشمول این رحمت شوند وشرائط داخل شدن در بهشت را برای خود فراهم کنند در این ماه زمینه بهشتی شدن فراهم تر است ولی اگر کسی غافل بود بدیهی است که در بهشت را بروی خود بسته است ودر جهنم بسته است مگر اینکه با اعمال بد آنرا بروی خود باز کنیم,بنابر این چک سفید امضا به همه داده نشده که در هر شرائطی وارد بهشت می شوید, به مومن داده نشده چه رسد به کافر.
در خود روایت این شرائط وقیود روشن شده, اینکه می فرماید از خدا بخواهید در بهشت را بروی شما نبندد ودر جهنم رانگشاید وشیطان را بر شما مسلط نکند یعنی زمینه رحمت وجود دارد ولی برای کسانی که این فرصت را غنیمت بشمارند واز برکات آن بهره مند شوند والا همانطور که در روایت آمده اگر کسی خود را در معرض این رحمت قرار ندهد شقی وبد بخت است.
بنابر این خداوند عنایت ویژه ای در این ماه به بندگان خود کرده وفرصت استثنائی ایجاد کرده که مردم خود را بیابند وبازسازی کنند و از رحمت خاص بهره مند شوند حالا اگر کسی در خواب غفلت بود خسران بزرگی کرده که از این فرصت استفاده نکرده است وبه تعبیر روایت شقی وبیچاره است در نتیجه می شود در این ماه هم کسی خود را جهنمی کند, همه چیز در گرو تصمیم وعمل ما می باشد و بدون زحمت به کسی چیزی نمی دهند.