اعمال ماه ذی الحجة
• عارف کامل میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در کتاب المراقبات در فضیلت این ماه اینگونه آورده است:
بدان که هرچه درباره ماه رمضان وارد شده است که افضل ماههاست، و روزها و ساعات آن، افضل روزها و ساعات است ولی این ماه نیز برای بعضی از روزهایش فضیلتی وارد شده است علاوه بر ماه رمضان. جمع آن اخبار ممکن است به این صورت باشد که ماه رمضان را بالذات فضیلتی بر سایر ماههاست اما در ذی الحجة برای روز غدیر مثلا برتری از جهت امر ولایت و اکمال دین و اتمام نعمت است که در آن روز به ظهور رسیده است و هر یک از آن دو ماه از جهتی برتری دارند نه از تمام جهات. و بالجمله امر این ماه جداً عظیم است.
• مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان در اعمال مشترک این ماه، اینگونه آورده است:

1. روزه گرفتن نه روز اول این دهه که ثواب روزه تمام عمر را دارد.
2. خواندن دو رکعت نماز ما بین مغرب و عشاء در تمام شبهای این دهه، در هر رکعت بعد از حمد بخواند یک مرتبه توحید و آیه (و واعدنا موسی...142 اعراف) تا با ثواب حاجیان شریک شود.
3. از روز اول تا عصر روز عرفه در عقب (پس از) نماز صبح و پیش از مغرب بخواند این دعا را که از حضرت صادق(ع) روایت شده است (اللهم هذه الایام....مفاتیح)
4. در هر روز از دهه بخواند دعایی را که حضرت جبرئیل برای حضرت عیسی(ع) از جانب حق تعالی هدیه آورده که در ایام این دهه بخواند و آن پنج دعا این است (اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له له الملک.....مفاتیح) پس حضرت عیسی (ع) ثواب بسیاری نقل کرد برای خواندن هر یک از این پنج دعا و اگر هر روز هر یک را صد مرتبه بخواند بهتر خواهد بود.
5. بخواند در هر روز از این دهه این تهلیلات را که از امیرالمؤمنین (ع) منقولست با ثواب بسیار و اگر روزی ده مرتبه بخواند بهتر است.(لا اله الا الله عدد اللیلی.....مفاتیح)

? روز اول:
روز بسیار مبارکی است و در آن چند عمل وارد است: اول روزه که ثواب روزه هشتاد ماه را دارد، دوم خواندن نماز حضرت فاطمه(ع) و شیخ فرموده که روایت شده که آن چهار رکعت است به دو سلام مثل نماز امیرالمؤمنین(ع) در هر رکعت حمد یک مرتبه و توحید پنجاه مرتبه و بعد از سلام تسبیح آن حضرت بخواند و بگوید (سبحان ذی العزّ الشامخ المنیف..... مفاتیح)، سوم دو رکعت نماز نیم ساعت پیش از زوال در هر رکعت حمد یک مرتبه و هر یک از توحید و آیة الکرسی و قدر ده مرتبه، چهارم هر که از ظالمی ترسد در این روز بگوید (حسبی حسبی حسبی من سؤالی علمک بحالی) تا حق تعالی کفایت کند شر ظالم را از او و بدان که در این روز متولد شده حضرت ابراهیم(ع) و در این روز به روایتی تزویج شده حضرت فاطمه با امیرالمؤمنین(ع).
? روز هفتم:
سنه صد و چهارده وفات حضرت امام محمد باقر(ع) در مدینه واقع شده و روز حزن شیعه است.
? روز هشتم:
روز ترویه است و روزه اش فضیلت دارد و روایت شده کفاره شصت سال است و شیخ شهید غسل این روز را مستحب می داند.
? شب نهم:
از لیالی متبرکه و شب مناجات با قاضی الحاجات است و توبه در آن شب قبول و دعا در آن مستجاب است و کسی که آن شب را به عبادت به سر آورد اجر صد و هفتاد سال عبادت داشته باشد و از برای آن شب چند عمل است: اول بخواند این دعا را که روایت شده هر که بخواند آن را در شب عرفه یا در شبهای جمعه خداوند بیامرزد او را (اللهم یا شاهد کل نجوی..... مفاتیح)، دوم بخواند آن هزار مرتبه تسبیحات عشر را که سید ذکر فرموده در اعمال روز عرفه، سوم بخواند دعا( اللهم من تعبأ و تهیأ..... مفاتیح) را در روز عرفه و شب و روز جمعه نیز وارد است و ذکر آن در اعمال شب جمعه گذشت، چهارم زیارت کند امام حسین(ع) و زمین کربلا را و بماند در آنجا تا روز عید تا آنکه از شر آن سال نگاه داشته شود.
? روز نهم:
روز عرفه و از اعیاد عظیمه است اگر چه با اسم عید نامیده نشده است و روزی است ذی الحجه که حق تعالی بندگان خویش را به عبادت و طاعت خود خوانده و موائد جود و احسان خود را برای ایشان گسترانیده و شیطان در این روز خوار و حقیرتر و رانده تر و خشمناک ترین اوقات خواهد بود و از برای این روز اعمالی چند است: اول غسل، دوم زیارت امام حسین(ع) که مقابل هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد بلکه بالاتر است، سوم بعد از نماز عصر پیش از آنکه مشغول به خواندن دعاهای عرفه شود دو رکعت نماز بجا آورد در زیر آسمان و اعتراف و اقرار کند نزد حق تعالی به گناهان خود تا فائز شود به ثواب عرفات و گناهانش آمرزیده گردد و اعمال مخصوصه دیگرد که شرح آن در کتاب مفاتیح الجنان موجود است و ذکر آن در این مختصر نمی گنجد.
? شب دهم:
از لیلی متبرکه و از آن چهار شبی است که احیای آنها مندوب است و درهای آسمان در این شب باز است و سنت است در آن زیارت امام حسین(ع) و دعای (یا دائم الفضل علی البریة..... مفاتیح)
? روز دهم:
روز عید قربان است و بسیار روز شریفی است و اعمال آن چند چیز است: اول غسل که سنت مؤکد است و بعضی از علما واجب دانسته اند، دوم نماز عید به همان نحو که در عید فطر آمده است لکن در این روز مستحب است که افطار بعد از نماز از گوشت قربانی شود، سوم خواندن دعاهایی که وارد شده پیش از نماز عید و بعد از آن و بهترین دعاهای این روز دعای چهل و ششم و چهل و هشتم صحیفه کامله باشد، چهارم خواندن دعای ندبه، پنجم قربانی، ششم خواندن تکبیرات است برای کسی که در منی باشد عقب پانزده نماز و برای کسانی که در سایر شهرها هستند عقب ده نماز، از ظهر روز عید تا صبح دوازدهم.
? روز پانزدهم:
سنه 212 ولادت امام علی النقی(ع) واقع شده است.
? شب هجدهم:
شب عید غدیر و شب با شرافتی است.
? روز هجدهم: عید غدیر
روز عید غدیر و عید الله اکبر و عید آل محمد(ع) است و عظیمترین اعیاد است و نامش در آسمان روز عهد معهود است و نامش در زمین روز میثاق مأخوذ و جمع مشهود است و اعمال آن چند چیز است: اول روزه که کفاره شصت سال گناه است، دوم غسل، سوم زیارت حضرت امیرالمؤمنین(ع)، چهارم دو رکعت نماز کند و به سجده رود و صد مرتب شکر خدا کند پس سر از سجده بردارد و بخواند (اللهم انی اسئلک بأن لک الحمد.... مفاتیح)، پنجم غسل کند و دو رکعت نماز نیم ساعت پیش از زوال بجا آورد در هر رکعت حمد یک مرتبه و توحید ده مرتبه و آیةالکرسی ده مرتبه و سوره قدر ده مرتبه که مقابل صد هزار حج و صد هزار عمره و باعث می شود خداوند کریم حوائج دنیا و آخرت او را به آسانی بر آورده کند، ششم دعای ندبه، هفتم خواندن دعای(اللهم انی اسئلک بحق محمد.... مفاتیح)
? روز بیست و چهارم:
بنابر اشهر روزیست که مباهله کرد رسول خدا(ص) با نصارای نجران و در این روز نیز حضرت امیرالمؤمنین(ع) در حال رکوع انگشتری خود را به سائل داد و بالجمله این روز، روز شریفی است ودر آن چند عمل است: اول غسل، دوم روزه، سوم دو رکعت نماز و آن مثل روز عید غدیر است در وقت و کیفیت و ثواب، چهارم خواندن دعای مباهله که شبیه به دعای سحرهای ماه رمضان است( اللهم انی اسئلک من بهائک بأبهاه.... مفاتیح)
? روز بیست و پنجم:
روز شریفی است و روزیست که هل أتی در حق اهل بیت نازل شده به جهت آنکه سه روز روزه گرفتند و افطار خود را به مسکین و یتیم و اسیر دادند و به آب افطار نمودند پس روزه داشتن در این روز و صدقه دادن به مساکین و ایتام شایسته است و خواندن زیارت جامعه و دعای مباهله مناسب است.
? روز آخر ذی الحجه:
که آخر سال عرب است دو رکعت نماز کند در هر رکعت حود یک مرتبه و توحید و آیةالکرسی ده مرتبه و بعد از نماز بگوید (اللهم ما عملت فی هذه السنة..... مفاتیح) پس چون گفت این را، شیطان گوید وای بر من هر چه من تعب کشیدم در حق او در این سال، همه را خراب کرد به این کلمات و شهادت دهد سال گذشته برای او که سال خود را به خیر ختم نمود.
مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی
در اعمال ماه ذی الحجه