وضو، دل را حرم خدا می دارد

«دل» بر خلاف «فکر» بسیار رقیق است.
... راه دل گرچه نزدیک ترین راه است امّا بسیار باریک و تاریک و پر زحمت است.
راه فکر مسیرش پر پیچ و خم است امّا در عین حال طریقش بسیار آسان است.
مسیر راه دل بسیار نزدیک است چون به محض این که «دل» به حق توجّه کند، او نیز می آید و جای می گیرد امّا آن قدر رقیق و باریک است که به یک اندک آلودگی «حق» می رود. زیرا حق می خواهد در دل آشیانه کند و از آن جا که «واحد» است لذا برای خود در دل شریک نمی پذیرد.
چنان که امام صادق علیه السّلام فرموده است : «القَلبُ حَرَمُ الله فَلا تُسکِن فِی حَرَمِ اللهِ غَیرَ الله» (جامع الأخبار شیخ صدوق)، مشاهده می فرمایید که امام نفرمود: «العقل حرم الله»، زیرا فکر حرم خدا نیست، چه بسا انسان در مرحله ی فکر می تواند هم با خدا باشد و هم با غیر خدا. بر خلاف دل که یا باید با خدا باشد و یا با غیر خدا.

اگر کسی بگوید من دلی دارم که در آن هم خدا قرار می دهم و هم غیر خدا، «دل» این خواسته را قبول نمی کند و می گوید «من یک حرم بیش نیستم» و از سوی دیگر خدا هم می فرماید: «من نیز یک حرم می خواهم اگر آن یکی را به من دادید، می آیم و اگر در آن به سر سوزنی خواستی شریک بگیری، من از آن جا خواهم رفت.» (مجلس دوم : وضو، دل را حرم خدا می دارد)

برگرفته از کتاب شریف «شرح مراتب طهارت»؛ از رساله ی وحدت از دیدگاه عارف و حکیم حضرت علاّمه حسن زاده ی آملی حفظه الله/ شارح: استاد صمدی آملی حفظه الله / نشر رَوح و ریحان