رهنمودهای امام صادق علیه السّلام ((ترجمه مصباح الشّریعه ))- عباس عزیزى اراکى

ترجمه ی باب پنجم : یاد خدا

امام صادق (ع) فرمود:

کسى که به حقیقت ، دل مشغول یاد خداى تعالى باشد، مطیع است و کسى که از او غافل باشد، عاصى . طاعت ، نشان هدایت است و معصیت ، نشان گمراهى . ریشه این دو، به یاد خدا بودن و غفلت از اوست .

پس قلب خویش را قبله زبانت قرار ده که هیچ حرکت و جنبشى نکند جز با اشارت قلب و موافقت عقل و رضاى ایمان ؛ چه خداى تعالى به نهان و آشکار تو وآنچه که در سینه ها مى گذرد آگاه است ، چه رسد به کارهاى آشکار بندگان .

چنان باش که گویى روحت از بدنت جدا شده و در عرصه محشر هستى ومورد بازخواست قرار گرفته اى . از هر چه که خدایت با امر و نهى و وعد و وعیدش ، تو را مکلف کرده غافل مباش و خود را به غیر آن مشغول مکن . قلب خویش را با آب اندوه و ترس شست وشو بده و چنان خداى تعالى را به پاس یاد کردن او از تو - که نه از سر نیاز به توست - یاد کن .

ذکر و یاد او از تو، بسى با شکوه تر، خوش تر، والاتر، کامل تر، و دیرینه تر از ذکر و یاد تو از اوست و پیش از آن که تو ذکرش کنى ، او به یاد تو بوده است .

حال که دریافتى که خداوند از تو غافل نیست ، خضوع ، حیا و شکستگى پدیدار مى شود، و از همین جا مى توانى کرم و فضل ازلى اش را بنگرى وعبادت و طاعتت نزد تو - اگر چه بسیار باشد - در مقایسه با منّت و لطف او، کم و اندک مى نماید، و در این صورت ، عبادتت در پیشگاهش خالص ‍ مى گردد.

هر گاه از نعمت هاى خداوند غفلت ورزى و عمل خویش را بزرگ پندارى ، ریا، خودپسندى ، سفاهت و بدبینى نسبت به خلق بر تو عارض مى شود که این ، فراموش کردن فضل و کرم اوست که جز دورى از خدا حاصلى نباشد وجز بیگانگى با او ثمرى ندهد.

ذکر دو نوع است : ذکر خالص که قلب با آن همراهى کند و ذکر صادق که خدا را با آن صفاتى که مى خواند، پذیرفته باشد؛ چنان که رسول خدا (ص) [به خداوند] عرضه داشت : ((ستایش و ثناى تو را نتوانم به بیان و شمارش ‍ آورم . تو همان گونه اى که خود ثناى خویش گفته اى )).

پس رسول خدا (ص) براى ذکر خداى تعالى ، در علم و آگاهى خود مقدارى معیّن را تعیین نفرمود که در برابر ذکر خداوند - عزّ وجلّ - از خویش ، بتواند قرار بگیرد.

بنابراین ، کسان دیگر که مقامشان از پیامبر (ص) پایین تر است ، سزاوارتر به اقرار به عجز مى باشند.

پس باید دانست که مادام که خداوند به بنده اى توفیق ذکر ندهد، او توان ذکر گفتن و به یاد او بودن را ندارد.

متن کامل کتاب شریف مصباح الشّریعه در کتاب خانه ی پایگاه اخلاق و عرفان موجود می باشد.