وصایای پیامبر (ص) به ابوذر :
پیامبر عظیم الشان اسلام جلوه ی اسماء و صفات حق و مصداق کامل عملی آیات قرآن و اسوه مکارم اخلاقی برای جهانیان و آموزگاری بی نظیر برای تعلیم و تربیت انسان ها تا روز قیامت است . سفارشاتی که در زمینه های اخلاقی به ابوذر غفاری دارند گوشه ای از دریای بصیرت و علم و عقل دانایی او به حقیقت و حاکی از دلسوزی برای بشریت و نشانه ای از دعوت انسان برای آراسته شدنش به کرامت و فضیلت است .
1- نظر به مادون و چشم پوشی از نظر به مافوق
چنین حالتی که از سفارشات بسیار مهم پیامبر (ص) است و در هر فرصتی مردم را به آن توجه داده اند اگر با تمرین در باطن انسان تحقق یابد انسان را به عرصه گاه قناعت و شکرگزاری می کشاند و از هجوم حرص و طمع که محصول تلخ چشم هم چشمی است در مصونیت می برد . انسانها بنا به فرموده قرآن به خاطر مصالحی از نظر رزق و روزی و مال و منال یا در وسعت و گشایشند یا در مضیقه و تنگی.
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند :
در هر مرتبه ای از امور مادی هستید برای اینکه سپاسگزار خدا باشی و قدر نعمت های او را بدانی و به داده حق که بر اساس مصلحت و حکمت است قانع باشی به مادون خود بنگر و از چشم دوختن به مافوق خویش چشم بپوش زیرا هنگامی که در امور مادی به مافوق خود چشم بدوزی حرص و آرزوی شیطانی و طمع زیاده خواهی تو را وادار می کند که هم و غم و فکر و اندیشه خود را در دست آوردن متاع دنیا و مال و ثروت به کار گیری کنید تا به مافوق خود برسید و یا پیشی بگیرید و در این زمینه اگر نتواند از راه مشروع موفق شود بی تردید به راه نامشروع کشیده خواهد شد و این جاست که دست به غارت مال مردم و رشوه و غصب و پایمال کردن حقوق دیگران می زند و مشکلاتی را برای خود هموار می نماید و خانواده و اطرافیان خود را در اذیت و آزار قرار می دهد و از هیجانات روحی و روانی و عصبی رنج می برد در صورتی که اگر به مادون خود نگاه می کرد و قناعت می ورزید و شکرگزار خداوند می بود در سلامت کامل بود و از بسیاری از گناهان که در این مسیر به ناچار پیش می آید در مصونیت قرار می گرفت .
قرآن مجید در سوره حجر آیه 15 می فرماید :
دیده خود را [به رغبت و میل] به آنچه از نعمت های مادی به گروه هایی از آنان [ناسپاسان و کافران] داده ایم باز مگشا اینها شکوفه های (پرپر شدنی و از دست رفتنی و زود گذر ) زندگی دنیا است (به آنان داده ایم) تا آنها را (به وسیله آنها ) بیازمائیم و آنچه پروردگار به تو روزی داده است برای تو بهتر و پایدارتر است .
نشست و برخاست با فقیران ، به خانه آنان رفتن ، با آنان عاشقانه معاشرت کردن و به آنان محبت کردن آلودگی کبر را از قلب می زداید و بیماری خود بینی و فخر فروشی را درمان می کند وانسان را محبوب خدا می کند.
در کتاب بحار الانوار جلد 74باب 6 از پیامبر گرامی اسلام نقل شده است .
کسی که دیده خود را به آنچه از( نعمت های مادی ) در اختیار دیگران است بدوزد همواره اندوهناک و غمگین خواهد بود و آتش خشم در دلش فرو نخواهد نشست .
2- عشق ورزی به تهیدستان و فقیران
بسیاری از اولیای خدا در میان تهیدستان و فقیرانند از این جهت نباید به احدی از این طایفه به چشم حقارت نظر کرد بلکه باید ادب و احترام و خوش اخلاقی و خوش رفتاری را نسبت به آنان رعایت کرد و آنان را از خود برتر و بهتر دانست. اینان گروهی هستند که خداوند متعال در قرآن از آنان به خوبی یاد کرده و بزرگانشان دانسته و پیامبرش را به احترام آنها فرمان داده است.
خداوند در شب معراج به پیامبرش فرمود :
محبت برای خدا محبت به تهیدستان و فقیران و نزدیک شدن به ایشان است .
پیامبر گفت : پروردگارا تهیدستان و فقیران کیانند ؟ خداوند فرمود : کسانی که به کم راضی اند و بر گرسنگی صابرند و بر آسانی شاکرند، از گرسنگی و تشنگی خود شکایت نمی کنند و دروغ نمی گویند و بر پروردگارشان خشمگین نمی شوند و آنچه از دستشان رفته اندوه نمی خورند و به آنچه به آنان داده شده شاد نمی گردند.
ای احمد : محبت من به تهیدستان و فقیران است پس به آنان نزدیک شو و نشستن آنان را به خود نزدیک گردان تا به تو نزدیک شوم .
نشست و برخاست با فقیران ، به خانه آنان رفتن ، با آنان عاشقانه معاشرت کردن و به آنان محبت کردن آلودگی کبر را از قلب می زداید و بیماری خود بینی و فخر فروشی را درمان می کند و انسان را محبوب خدا می کند .
متکبران که از رحمت پروردگار محرومند و از اخلاق پیامبران و امامان دورند و درونی آلوده دارند و از نشست و برخاست با فقیران امتناع می ورزند این خودخواهان مغرور و آلودگانی که نشست و برخاست با فقیران را ننگ و عار می دانند گویا خبر ندارند که پیامبر فرموده است کسی که در دلش به وزن دانه خردلی از کبر است وارد بهشت نمی شود.

3- حق گویی
گاهی ممکن است هجوم باطل و فرهنگ های شیطانی به یک فرد یا خانواده یا جامعه میان آنان و حق جدایی اندازد و پس از مدتی حق را از یاد آنان ببرد یا ممکن است ستمگری برای رضای هوا و هوس خود زمینه ای فراهم آورد که سبب پنهان ماندن حق شود در چنین مواردی بر مؤمن واجب است حق را اظهار کند و نقاب از چهره حقیقت بردارد تا بی خبران از خواب بیدار شوند و گمراهان هدایت شوند .
در این موارد حق گو احساس می کند با گفتن حق زیان و خسارت سنگین و قابل توجه به او می رسد باز هم به فرموده پیامبر اسلام باید حق را بگوید و از گفتن حق امتناع نکند حق گو چراغ دین را در میان مردم روشن نگه می دارد و وظائف الهی را به مردم می رساند در این زمینه روایات زیادی از پیامبر اسلام و ائمه اطهار رسیده است رسول خدا (ص) در کتاب صحیفة الرضا می فرمایند: پرهیزگارترین مردم کسی است که در آنچه به سود اوست ویا به زیان اوست حق بگوید.
امام صادق (ع) در کتاب بحار ج67 می فرمایند: به راستی از حقیقت ایمان است که حق را بگویی گرچه به تو زیان رساند بر باطل ترجیح دهی گرچه به تو سود رساند.
در هر مرتبه ای از امور مادی هستید برای اینکه سپاسگزار خدا باشی و قدر نعمت های اورا بدانی و به داده حق که بر اساس مصلحت و حکمت است قانع باشی به مادون خود بنگر و از چشم دوختن به مافوق خویش چشم بپوش.
4- صله رحم
زیارت اقوام و خویشان و رفت و آمد با آنان و گره گشایی از مشکلات ایشان و شاد کردن قلوبشان از اموری است که در قرآن مجید و روایات به انجام آن سفارش بسیار و تأکید فراوان شده است گرچه آنان پیوندشان را با انسان بریده باشند.
از رسول خدا(ص) نقل شده است که فرمود: با خویشاوندی که پیوندش را با تو بریده است صلة رحم داشته باش .
و در کتاب بحارالانوار ج 71 امام صادق(ع) می فرمایند:
مردی به محضر رسول خدا(ص) آمد و گفت یا رسول الله(ص) برای من اقوامی است که نسبت به آنان صله رحم دارم ولی آنان مرا آزار می دهند قصد کرده ام به زیارتشان نروم و آنان را ترک کنم حضرت فرمودند این هنگام خدا همه شما را ترک خواهد کرد گفت یا رسول الله(ص) چه کنم حضرت فرمود به کسی که تو را محروم کرده عطا کن و با کسی که از تو بریده صله رحم کن و از کسی که به تو ستم ورزیده درگذر چون اگر اینگونه رفتار کردی خدای عزوجل پشتیبان تو و بر ضد آنان است.
5- نترسیدن از سرزنش مخالفان
اهل ایمان به ارزش های دینی و اخلاقی پای بند و استوارند چون گاهی بر روی زمین آنان وقتی در برابر سرزنش و ملامت ملامتگران قرار می گیرند که آنان را با زبان باطل گویشان به خاطر ایمان و اخلاق و رعایت حلال و حرام و پایداری و استقامت در اجرای احکام الهی مورد سرزنش قرار می دهند هیچ واهمه و ترسی به خود راه نمی دهند و حرکت خود را در راه الهی تداوم می بخشند و برای حفظ ارزش ها می کوشند و تحت تأثیر نابکاران قرار نمی گیرند.
خداوند متعال در قرآن سوره مائده آیه 5 می فرماید:
ای اهل ایمان هر کسی از شما از دین خود باز گردد(زیان به خدا و پیامبر نمی رسد) خدا در آینده گروهی را می آورد که آنان را دوست دارد و آنان نیز خدا را دوست دارند در برابر مؤمنان فروتن و نسبت به کافران نیرومند و در راه خدا جهاد می کنند و از سرزنش کنندگان بیمی ندارند این فضل خداست که به هر کس بخواهد عطا می کند و خدا بسیار عطا کننده و بیناست.

6- بسیار گفتن لاحول ولا قوة الا باالله العلی العظیم
از سفارشات بسیار مهم قرآن مجید و روایات متذکر بودن انسان به ذکری است که آن ذکر قلب را صفا می دهد و سینه را جلا می بخشد و نفس را به عرصه تزکیه می کشاند و اعضاء و جوارح را تحت تأثیر قرار می دهد از جمله آن ذکرها ذکر نورانی و ثمربخش «لاحول ولا قوة الا باالله العلی العظیم» است.